CPO 16Hoven
MonocHrOME-5 is een zoektocht naar de balans tussen individuele expressie en collectieve samenhang. De wens om al je woondromen te realiseren in een zelfbouwproject maar met de bijkomende organisatorische en financiële voordelen van het bouwen in een groep. MonocHrOME-5 is een sterke geometrische sculptuur, voorzien van een monochrome huid in een zwart kleurenpallet, goed gedetailleerd en strak afgewerkt waardoor er niet vijf geschakelde woningen, maar de illusie van één collectieve bouwmassa is ontstaan.
MonocHrOME-5 | De illusie
Het begon met een toevallig bezoek aan een expositie in een galerie op een schitterende locatie. Tijdens een tocht op de racefiets kwamen we langs Het Kunstgemaal in Bronkhorst. Daar was een overzichtstentoonstelling van beeldhouwer Alexander Lichtveld. Hij maakt keramische beelden die door de sterke architectonische, geometrische vormentaal bijna niet meer met de keramische ambacht worden geassocieerd. De uit platen klei opgebouwde beelden lijken op het eerste gezicht niet op het materiaal waarvan ze gemaakt zijn. De huid (engobes), het kleurenpalet, en de strakke afwerking, geven de illusie dat we met een totaal ander materiaal te maken hebben.Tekenen is de basis voor het maken van zijn beelden, maar hij maakt ook beelden die hij vervolgens tekent. Hij plaatst mensen naast zijn getekende beelden om te laten zien wat de maat van zo’n beeld is, of zou kunnen zijn.
Eigenlijk begon het een paar weken eerder toen er een groep enthousiaste huizenbouwers in spe bij ons aan de deur stond in de Fabriek van Delfshaven. Hoe kun je samen wonen, samen ontwerpen en samen bouwen terwijl je allemaal andere idealen, een ander budget en andere woonwensen hebt? Hoe begeleid je een collectief van particulieren dat als één opdrachtgever denkt te kunnen optreden? Nu, ruim drie jaar later zijn zij, een ongevraagde en intensieve spoedcursus architectuur en bouwkunde verder, vooral ook trotse bewoners van hun eigen droomhuizen.
Misschien gaven de beelden van Alexander Lichtveld antwoord op het altijd terugkerende probleem binnen een CPO-project. Hoe kun je de vaak sterk uiteenlopende wensen en budgetten toch samenbrengen tot een bijzonder geheel. Kortom waar ligt de balans tussen individuele expressie en collectieve samenhang. De wil om al je woondromen te realiseren in een zelfbouwproject maar met de bijkomende organisatorische en financiële voordelen van het bouwen in een groep. MonocHrOME-5 is een sterke geometrische architectonische sculptuur, voorzien van een monochrome huid in een zwart kleurenpallet, goed gedetailleerd en strak afgewerkt waardoor er niet vijf geschakelde woningen staan maar de illusie van één collectieve bouwmassa is ontstaan.
Een programma van eisen was er niet. Wel een heleboel wensen. Misschien zijn dromen wel een betere bewoording. Deze individuele woondromen vormden het uitgangspunt voor het ontwerp. Wonen in het groen, met de Rotterdamse binnenstad in de nabijheid. Een rijtje van vijf woningen mocht het zeer zeker niet worden. Het zouden vijf geschakelde villa’s moeten zijn. Bijzondere woningen met veel daglicht en een extra grote vrije hoogte op de begane grond. Ruime woningen die functioneel zijn in het dagelijks gebruik met een fijne ruimte om in te leven, te koken en thuis te werken. Met grote slaapkamers waar de kinderen kunnen spelen, een tweede badkamer, en voldoende bergruimte. Maar zeker ook een indeling met tot de verbeelding sprekende ruimtelijkheid en bijzondere relaties tussen verschillende verdiepingen en programmaonderdelen. Iedere woning is als een maatpak en in nauw overleg ontworpen met en voor de bewoners. Hierbij is in alle woningen de ruimtelijke beleving van het interieur en de relatie met de omgeving in afstemming met de compositie van de gevelopeningen in de sterk geregisseerde gevel ontworpen.
Na een lange vormstudie met maquettes, waarbij woningen in breedte en hoogte varieerden werden de kenmerkende dieptesprongen geïntroduceerd om de individuele afleesbaarheid te borgen. MonocHrOME-5 is een ingetogen bouwvolume, een blok met een luxe uitstraling en een bijzondere gevelritmiek. En de kleur, dat was iets waarover de opdrachtgevers eensgezind waren; zwart.
Door in verschillende woningbreedtes te werken is het plan haalbaar gebleken voor alle partijen terwijl de bouwbudgetten van de opdrachtgevers sterk varieerden. Door de schakeling van deze woningen zorgvuldig vorm te geven wordt de kracht van het collectief maximaal benut. Bouwsysteem, bouwvolgorde, gevelopeningen en gevelafwerking zijn op elkaar afgestemd. Door een eenvoudig uitvoerbaar constructief casco, een bijzondere materialisering en zorgvuldige detaillering is een samenhangend en financieel haalbaar plan gerealiseerd. Vijf zeer verschillende woningen met een compleet andere belevingswaarde in één bouwmassa, verscholen achter één gevel. Individueel maar toch collectief.
MonocHrOME-5 | Situatie
Daar waar vroeger een veenmoeras was ontstond door ontginning een polder met zijn kenmerkende slagenlandschap. Uitgestrekte graslanden tussen boerensloten met zestien boerderijen (hoven). Hier is in 1954 Vliegveld Zestienhoven (nu Rotterdam – The Hague Airport) aangelegd en inmiddels een nieuw stuk Rotterdam ontstaan, Park 16Hoven. Deze woonwijk heeft een grote aantrekkingskracht op Rotterdamse gezinnen die het leven in een bruisende metropool willen combineren met aantrekkelijk wonen in het groen.
De waterstructuur is ook nu nog een belangrijk structurerend element in de wijk. MonocHrOME-5 staat op één van de eilanden in de Rietzoom, onderdeel van deelplan Riethoven in Park16Hoven. De inrichting van de ten opzichte van elkaar asymmetrisch geplaatste kleine rijtjes woningen, gegroepeerd rondom een groen en autoluw hof, zorgen voor een ontspannen en ruim opgezet imago met doorkijkjes over de tussengelegen parkeerkoffers naar het water. De vijf geschakelde maar wel geparceleerde woningen met een bouwhoogte van drie woonlagen resulteren in een massa die past bij de kleinschaligheid en beleving van de binnenwereld van een hof.
Er wordt geparkeerd in de met hagen omzoomde voortuinen. Deze groenblijvende hagen en ook de meerstammige bomen die naast de parkeervakken geplant zijn onttrekken de aanwezigheid van de auto’s aan het straatbeeld. De diepe op het zuiden georiënteerde achtertuinen grenzen aan het water. Er zwemmen snoeken en flinke karpers en zwanen, ganzen en meerkoeten. Ook de aalscholver droogt zijn vleugels met regelmaat op het eiland waarop MonocHrOME-5 uitkijkt. Aan de groene oever groeien waterplanten als riet, kalmoes en de gele lis. De waterbeplanting wordt onderbroken voor de terrassen die aan het water, verlaagd in het talud worden geplaatst.
De woningen oriënteren zich op de groenstroken rondom de eilanden in de Rietzoom waar, in tegenstelling tot in veel nieuwbouwwijken, volwassen bomen staan. Gevelopeningen zijn dusdanig geplaatst dat ze zich altijd oriënteren op dit groen. En een groot venster, met op de voorgrond een bomenrij biedt zicht op de skyline van Rotterdam, meer specifiek op de Delftse Poort van Abe Bonnema.
MonocHrOME-5 | Architectuur
De individuele expressie van het gevelbeeld wordt gerealiseerd door de schuin weglopende voorgevels. De dieptesprongen in de rooilijn die hierdoor ontstaan, tezamen met de hoogteverschillen tussen de verschillende woningen zorgen voor de afleesbaarheid van iedere afzonderlijke woning. Tegelijkertijd voegen de woningen zich in het grotere geheel door hun kleur en materialiteit. Er is één woonblok bestaande uit vijf achter de gevel compleet verschillende woningen, opgebouwd uit twee gevelmaterialen, in één kleur waarop vier accenten in de vorm van koperkleurige bloemkozijnen zijn geplaatst. Hiermee vervagen de grenzen van het individuele en dragen alle woningen bij aan de collectieve compositie.
Deze compositie van gevelopeningen is een resultante van de ruimtelijke ervaring vanuit binnen en de zichtlijnen op het groen en de skyline van Rotterdam naar buiten. Hier is de regie in handen genomen door de verschillende programmatische indelingen en ruimtelijke beleving van de woningen te vertalen naar een harmonieus gevelbeeld.
De zwarte staalplaten met een verticale belijning en een lichte golving, resulterend in een bijzondere tactiliteit, contrasteren met de horizontale belijning van een diepzwarte langformaat baksteen, die stootvoegloos en op een dunbedmortel is verwerkt. Deze twee gevelmaterialen zorgen tezamen met de zwarte aluminium kozijnen en voordeuren voor de neutrale achtergrond. Zwart, waardoor details die afleiden van de illusie van het collectief vervagen tegen deze zwarte achtergrond. Zwart, waardoor schaduwwerking samensmelt met de achtergrond en de illusie verder versterkt wordt.Op deze basis verspringen de vierkante, en daarmee richtingloze, gevelopeningen onderling. Een aantal van deze ramen is voorzien van een koperkleurig geanodiseerd uitstekend bloemkozijn dat zich als een bijzonder accent op de voorgrond toont.
MonocHrOME-5 | Duurzaam
Met de bebouwing op de eilanden van de Rietzoom in Park16Hoven is de voormalige polder Zestienhoven bijna helemaal ontwikkeld tot een woonwijk. Wonen in de stad maar toch in een groene setting. Met zicht op bomen en groen van formaat. Met zicht op het water, de waterplanten, rietkragen en watervogels.
Vanaf de allereerste schets is duurzaam bouwen een belangrijk uitgangspunt geweest in het ontwerp, maar uiteindelijk zijn de keuzes op dit gebied door iedereen afzonderlijk genomen. MonocHrOME-5 maakt gebruik van beproefde technieken op het gebied van duurzaamheid. De huizen zijn zeer goed geïsoleerd, voorzien van een mechanisch ventilatiesysteem en zoveel mogelijk kierdicht gebouwd. Door de screens wordt de warmtetoetreding beperkt. Via de trappartijen en vides ontstaat natuurlijke trek naar de te openen daklichten die als zomer(nacht)ventilatie kunnen dienen waardoor er geen actieve koeling noodzakelijk is. Op de platte daken staan pv-panelen en zonnecollectoren. Vier van de vijf woningen zijn gasloos gebouwd en worden verwarmd middels een warmtepomp en lage-temperatuur-vloerverwarming. Dit resulteert in een comfortabel binnenklimaat en een duurzame woning met een beperkte energievraag.
Maar vooral ook is duurzaamheid; dierbaarheid. MonocHrOME-5 is het eindresultaat van een ontwerp- en bouwproces waarbij de opdrachtgevers in alle stadia zeer nauw zijn betrokken. Een intensief ontwerptraject met veel uiteenlopende individuele wensen en uiteindelijk gemeenschappelijke keuzen zonder dat er compromissen zijn gesloten. Naast de financiële voordelen die het gezamenlijk bouwen oplevert hebben de opdrachtgevers elkaar ook naar een hoger ambitieniveau gebracht. Door samen te ontwerpen en samen te bouwen aan je eigen woning wordt er ook gebouwd aan een nieuw en hecht collectief. MonocHrOME-5 is een project waar de opdrachtgevers met veel plezier samen wonen en waar zij, en de architect uiteraard ook, met recht trots op zijn.
MonocHrOME-5 | Interieur
Naast de stedenbouwkundige en architectonische kwaliteit en belevingswaarde geldt voor particuliere opdrachtgevers meer dan bij ieder ander project dat de ruimtelijke indeling, ervaring en materialisering van het interieur persoonlijk is. Dit is waar de woningen sterk van elkaar verschillen en waar de individuele wensen vertaald zijn naar een bijzonder (t)huis.
MonocHrOME 1 – GO – 7.2 – 10.4 – B – BK
Het eerste huis in het blok is ook meteen het breedste. De sculpturale metselwerkgevel met grote ramen in diepe negges heeft aan de voorzijde in de kinderkamer een zitraam met zicht op het hof. Alle ruimtes in deze woning hebben een royale overmaat en er is een eigen kamer voor de oppas-opa-en-oma. De woonkamer loopt visueel door in de veranda die op subtiele wijze onderdeel is van de bouwmassa. Het witte keukenblok dat centraal in de woonkamer staat voor een zwarte kastenwand heeft een eikenhouten frame dat refereert aan het zitraam in de kopgevel. Binnen en buiten lopen hier vloeiend in elkaar over. Door het ruime trappenhuis komt licht vanuit het dak tot aan de woonkamer op de begane grond.
MonocHrOME 2 – CP – 5.4 – 9.9 – B
Naast de breedste woning is de smalste en minst hoge woning geplaatst waardoor dit contrasterende effect het meest zichtbaar is. In deze woning is vanuit de voordeur de diepe woonkamer zichtbaar achter de twee verdiepingshoge glazen taatsdeuren. De woonkamer loopt aan de tuinzijde omhoog in een grote vide waarin een dubbelhoge glazen pui met openslaande deuren een zee aan licht binnen laat. Aan deze vide zitten twee werkplekken met zicht op het omliggende groen en in direct contact met de woonkamer.
MonocHrOME 3 – BD – 6.0 – 10.8 – S –BK
Centraal in dit huis staat een functionele kern die op alle drie de verdiepingen altijd voelbaar is. In deze mat groengrijs geschilderde kern zijn de badkamers, toiletten en bergingen geplaatst en zijn kastenwanden geïntegreerd. Rondom dit blok zijn de werkruimte, eetkeuken, woonkamer en de slaapkamers geplaatst aan de gevel en voorzien van grote ramen. De woning en de kern worden doorsneden door een trap die opgebouwd is uit eiken houten latten waardoor het licht vanaf het daklicht tot diep het huis binnendringt. De woonkeuken op de begane grond en de woonkamer op de eerste verdieping staan met elkaar in verbinding door een vide waarin een net is gespannen.
MonocHrOME 4 – JS – 5.7 – 10.2 – B – BK
Ook in deze woning draait alles om ruimtelijke verbindingen. De houten trap ontstaat uit een kastenwand die over drie verdiepingen vanaf de begane grond naar het grote daklicht loopt. De woonkeuken aan de tuin staat via een vide in verbinding met de woonkamer op de eerste verdieping en de hoofdslaapkamer met eigen badkamer. Deze visuele relatie wordt verder versterk door de toepassing van een glazen vloer en een net in de vide.
MonocHrOME 5 – AP – 6.6 – 10.4 – S – BK
Deze woning benut volop de overhoekse kwaliteiten en oriëntatie op het groen rondom het huis door de grote vensters en zitramen. Door de vide aan de achterzijde van het huis wordt de ruimtelijkheid in de hoogte gezocht en komt er heel veel licht binnen door de dubbelhoge glazen pui. Aan de voorzijde is juist een intieme zitkamer gecreëerd. De keuken is op een verdiept niveau aangelegd waardoor je zittend aan de eettafel en staand in de keuken op gelijke hoogte met elkaar bent. Het keukenblad vormt het bordes voor de houten trap, waardoor je op het keukenblad lijkt te lopen, en de stripstalen handrail loopt zelfs door boven het keukenblad. Ruimtes met ieder een eigen karakter en een bijna museaal lijnenspel en bijzondere details.
Vijf unieke woningen achter een sculpturale gevel die de illusie van één bouwmassa wekt. De individuele woningen worden zichtbaar door de getrapte gevel zonder dat het totaal aan samenhang verliest. Bijzondere huizen met veel licht, lucht en ruimte waarbij binnen en buiten continu in relatie met elkaar staan. Woningen die op maat zijn ontworpen in co-creatie met de opdrachtgevers, en van eerste schets tot aan interieurontwerp zijn doordacht en uitgewerkt.
Specificaties
Project | MonocHrOME 5 | CPO 16Hoven Rotterdam
Opdrachtgever |
Collectief Particulier Opdrachtgeverschap
Locatie | Van Swindenhof 2 t/m 10, Rotterdam
Type | Nieuwbouw
Omvang | 1.100m2 BVO
Functie | Wonen
Werkzaamheden | Ontwerp t/m Uitvoering
Periode | 2016 – 2019
Status | Opgeleverd
Uitvoering| Bouwbedrijf Damsteegt
Kopersbegeleiding| Urbannerdam
Bouwtoezicht| Van de Wetering Bouwmanagement
Constructies| ATKO
Bouwfysica| Bloem Installatieadvies
W-installaties| HOL installatietechniek
E-Installaties| Van Rijnsbergen Elektrotechniek
Fotografie| Ronald Schlundt Bodien
Impressies| Grizli Studio